ΚΕΡΑΤΑ (βουνό ΚΑΡΥΔΙ) ΠΑΤΕΡΑΣ

Από την Ακρόπολη της Αρχαίας Ερένειας

Το βουνό Κέρατα στην αρχαία εποχή άνηκε στη Μεγαρίδα χώρα. Σήμερα ονομάζεται Πατέρας και καλύπτει μια αρκετά εκτεταμένη περιοχή στο βορειοδυτικό άκρο της Αττικής, που ξεκινά στα βόρεια από το χωριό Οινόη και φτάνει στα δυτικά ως το αρχαίο λιμάνι και κώμη Πάνορμος, στη σημερινή  Ψάθα, η οποία απέχει από την Αθήνα 65 χιλιόμετρα. Δηλαδή βρίσκεται στο ΒΔ άκρο του Νομού Αττικής, βόρεια από τα Μέγαρα και σε απόσταση 12χλμ. (ευθεία) ενώ από την Αθήνα απέχει σε ευθεία γραμμή 39χλμ.

Η ψηλότερη κορφή (Καρύδι) του βουνού μόλις που αγγίζει τα 1.132 μέτρα ύψος, ωστόσο και μετά από την πυρκαγιά του 1985 παρουσιάζει πάλι πυκνή δασοκάλυψη με κυρίαρχο είδος τη χαλέπιο πεύκη στα χαμηλά και στα ψηλότερα μέρη κάποια εναπομείναντα έλατα.

Τη σύγχρονη ονομασία του αρχαίου βουνού ‘’ΚΕΡΑΤΑ’’ ή ‘’ΚΑΡΥΔΙ’’, τη συναντάμε σαν ‘’βουνό Πατέρα’’ και εμφανίστηκε στα τέλη του 19^ου αι. μ.Χ. από τον Ίων Δραγούμη διότι Πατέρας λεγόταν ο ιδιοκτήτης της περιοχής των μεταλλείων στη Λάκκα Πατέρα. Η Λάκκα Πατέρα είναι η μεγάλη Λάκκα – οροπέδιο βόρεια των κορυφών 1091μ. –Κορυφή Πατέρα- και 1020μ. -Κορυφή Πρ. Ηλία- του συγκεκριμένου βουνού όπου και βρίσκονται τα παλιά μεταλλεία.  

Η αρχαία ονομασία του βουνού Πατέρα (εάν όντως υπήρχε) μας είναι πραγματικά  άγνωστη. Πρώτος ο γεωγράφος Στράβων 1^ος αι. π.Χ. (Θ-Ι,8) ονομάζει ‘’Όνεια Όρη’’ τη περιοχή από τις Σκειρωνίδες Πέτρες έως και τον Κιθαιρώνα: ‘’…τα καλούμενα Όνεια όρη ράχις τις μηκυνομένη μεν από των Σκειρωνίδων πετρών επί την Βοιωτίαν και τον Κιθαιρώνα, διειργούσα δε την κατά Νισαίαν θάλατταν από τας Παγάς Αλκυονίδος προσαγορευομένοις…’’. Ο Παυσανίας 2ος αι. μ.Χ. στα ΑΤΤΙΚΑ -44,4- ονομάζει όλη την περιοχή ‘’Ορεινή της Μεγαρίδας’’. Ο χαρτογράφος Ch. Larie στο χάρτη του ‘’GRECE MODERNE’’ του 1827, αναγράφει M. Karedi (βουνό Καρύδι). Ενώ ο Ίων Δραγούμης που επισκέφθηκε τα Μέγαρα και την περιοχή των μεταλλείων στη μεγάλη Λάκκα του Πατέρα το 1894, είναι εκείνος που αναφέρει ΠΡΩΤΟΣ το βουνό ‘’Πατέρα’’ (Φύλλα Ημερολογίου – Αθήνα, Ερμής 1988 σ. 191 – 213). Καθώς ο γεωλογικός  χάρτης (την ίδια περίπου εποχή με την επίσκεψη του Δραγούμη) του 1899 ‘’ΤΑ ΠΟΤΙΜΑ ΥΔΑΤΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ’’ του Κ. Μητσόπουλου αναφέρει το βουνό ως: ‘’Όρος Καρύδι’’.

Στην αρχαία Ελλάδα (κλασική εποχή) στην περιοχή της ‘’Ορεινής Μεγαρίδας’’ αναφέρεται από τον Παυσανία (Ι:44,5) η πόλις Ερένεια όπου η θέση της ταυτίζεται με την περιοχή του Αγ. Γεωργίου που είναι στη βόρεια πλευρά της ψηλότερης κορυφής –ΚΑΡΥΔΙ- του βουνού στην κοιλάδα που σχηματίζεται μεταξύ του κύριου όγκου του Πατέρα και του άλλου σκέλους του, του Μακρυνόρους. Καθώς νότια του Αγ. Γεωργίου σε ύψος 700μ. βρίσκονται τα ερείπια των τριών διαδοχικών τειχών της Ακρόπολης της Ερένειας. Το νοτιότερο τείχος (προς το βουνό), πάχους 3μ. σώζεται σε μήκος 150μ. και σε ύψος 2-3μ. όπως και οι βάσεις των 3 πύργων του (διαμέτρου 6μ.)

Στην παραλία της Ψάθας (βόρεια της ράχης Βέρδα) και στην αρχαία Πάνορμο υπάρχουν αρκετά υπόσκαπτα σπήλαια που εικάζεται ότι είναι ρωμαϊκοί τάφοι στο τέλος της παραλίας προς τη χερσόνησο του Μύτικα. Εκεί υπάρχουν και τα ερείπια του Πύργου που φίλαγε το αρχαίο λιμάνι της Πάνορμου. 

Υ.Γ. 

Η έρευνα για τα βουνά της Μεγαρίδας συνεχίζεται και στο μέλλον θα ανεβούν κι άλλα